Fier Bussum: “Het best bewaarde geheim van Bussum” -

Ooit was het fort van Fier Bussum, Fort Werk IV, in gebruik als verdedigingswerk van de Hollandse Waterlinie. Decennia later werd het een plek waar niemand meer naar omkeek. Gelukkig heeft het fort de tand des tijds doorstaan en floreert het nu als nooit tevoren. Twintig jaar geleden is het herontdekt. Nanny Blank, nu nog bij ons betrokken, was een van de kartrekkers van het eerherstel van het fort.

Jouw event bij het monumentale Fier Bussum?

Ons monumentale fort is nu dagelijks het decor van events. Goede catering, vriendelijk personeel en een ongedwongen, maar sprankelende sfeer maken dit dé locatie voor een onvergetelijk zakelijk evenement , een feest of een bruiloft . Met 25.000 m2 groen, een forttuin met grote stretchtent en verschillende binnenruimtes is alles mogelijk. En wil je de historie van het fort betrekken in je event? Leuk. Nanny geeft met liefde een rondleiding, waar ze nu graag al iets meer over vertelt!

Over Nanny

Nanny, nu 72 jaar, ademt Fort Werk IV. In 2000 klom ze uit nieuwsgierigheid over het hek om een kijkje te nemen bij het fort. Ze trof een vuilnisbelt aan, die overwoekerd was met onkruid: “Ik zal dit moment nooit vergeten. Een historisch fort, een oase van rust, midden in Bussum. Het had meteen een plekje in mijn hart en ik wilde dat zoveel mogelijk mensen hiermee kennis zouden maken.”

Het herstel en toegankelijk maken van het fort werd haar levenswerk. Iets waarvoor wij haar eeuwig dankbaar zijn. Want dankzij haar tomeloze inzet is het fort nu een fantastische locatie, waar onze gasten kunnen genieten van de historie.

We duiken de geschiedenis in

Fort Werk IV is in 1868 gebouwd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een immens verdedigingsstelsel van Muiden tot aan de Biesbosch. De linie bestond uit 45 forten, zes vestingen en twee kastelen. “Water was het verdedigingsmiddel. Door de polders vol te laten lopen werd het land beschermd. Het water was te diep om doorheen te lopen en te ondiep voor boten”, legt Nanny uit. Fort Werk IV was een zogenaamd ‘vooruitgeschoven werk’ om vestingstad Naarden te beschermen. Nanny: “Een bijzonder detail is dat ze een gracht om het fort wilden, maar bij het graven kwamen ze geen water tegen. Uiteindelijk is het het enige fort in de waterlinie met een droge gracht.” Het fort is meerhoekig met een muur met schietgaten. Op het terrein is een genieloods voor opslag van artillerie en een fortwachtershuis. Er zijn twee bomvrije, gewelfachtige kazematten, waar de manschappen konden overnachten. En onder de wal loopt een gang van 38 meter, de poterne, waardoor je ongezien onder het fort door kon. Tot 1925 is het fort gebruikt als verdedigingswerk, maar uiteindelijk is er geen schot gevallen. De komst van vliegtuigen maakte het fort overbodig.

Van openluchttheater tot scoutingterrein

Na 1925 heeft het fort decennialang allerhande functies gehad. Het is het decor geweest voor paardrijwedstrijden en theatervoorstellingen. De Duitsers hebben het in de Tweede Wereldoorlog bezet. En later parkeerde de brandweer wagens in de genieloods, de politie gebruikte de poterne als schietbaan en scoutinggroepen hadden de kazematten als uitvalsbasis.

Plek van verbinding

Toen Nanny in 2000 over het hek klom, was het fort net in erfpacht gekomen van Stichting tot Beheer van Werk IV. “Samen met het bestuur van de stichting heb ik alles op alles gezet om het fort te restaureren. Ik heb een hypotheek op mijn huis genomen. We hebben oneindig veel gesprekken gevoerd met de gemeente en woningcorporaties. En met een hoop bravoure hebben we fondsen geworven onder particulieren. Met win-winsituaties is het ons gelukt om het fort te herstellen.”
Fort Werk IV werd onder de bezielende leiding van Nanny een plek van verbinding. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kregen hier de mogelijkheid om een vak te leren. Ze organiseerde culinaire workshops, cursussen en lezingen. En het werd een geliefde plek voor stellen om elkaar het ja-woord te geven. Sinds 2021 is de Hollandse Waterlinie bestempeld als Unesco Werelderfgoed.

Locatie met karakter

Nanny kent het fort op haar duimpje en heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar de roerige en rijke historie: “De historie heeft het fort getekend en geeft het karakter. Een ziel. En dat voel je al zodra je door het hek naar binnenloopt.”
“Ik geef nog steeds regelmatig rondleidingen op het fort als er evenementen zijn. Het is mooi om mensen bewust te maken van de plek waar ze zijn”, vervolgt Nanny. “Loop je langs de kazematten, dan zie je de prachtige belijning van de muren. In de poterne ervaar je een enorme stilte. En doordat je in de forttuin omgeven bent door groen ervaar je er de seizoenen intens.” Een van haar favoriete plekken is boven op de poterne : “Dan sta je behoorlijk hoog en zie je de kerktorens van Naarden en Bussum. Bovendien heb je zicht over het schootsveld met een omtrek van 300 meter dat vrijgehouden moest worden. Het is een heerlijke plek om te zijn.”
Sinds vijf jaar is de exploitatie van Fort Werk IV overgedragen aan Spant. “Het was goed voor mij om een stapje terug te doen, maar ik vond het ook moeilijk. Gelukkig zie ik dat Spant de evenementen met heel veel liefde organiseert. Dat doet me goed.”